Ignite a Better Future: 4 ton CO2-uitstoot besparen met één cookstove

CO2-uitstoot door koken op hout(skool) gelijk aan die van luchtvaartindustrie

‘Het koken op hout en houtskool zorgt voor veel gezondheids- en milieuproblemen. In totaal zorgt koken op hout voor een CO2-uitstoot die gelijkstaat aan de uitstoot van de gehele luchtvaartindustrie. Als je die houtkap en -verbranding kunt voorkomen door een alternatief te bieden, draagt dat enorm bij aan de gezondheid van gezinnen (vooral die van vrouwen en kinderen), aan minder uitstoot en het verdwijnen van veel van de negatieve gevolgen die houtkap en koken op open vuur hebben,’ legt Baud uit.  

‘In de Sahel-landen Mali, Niger en Tsjaad is de afgelopen twintig jaar meer dan de helft van het bos gekapt; negentig procent daarvan wordt gebruikt om te koken. Maar laat die bomen staan: een goede boom geeft dezelfde koeling als tien airco’s.’ Dat spreekt erg tot de verbeelding volgens Baud. ‘Blijven de bomen staan, dan zorgt dat voor een lokaal goed klimaat.’ De cookstove is daarmee een oplossing voor een hele keten aan problemen, zowel lokaal als mondiaal. ‘Het is een mes dat aan meerdere kanten snijdt.’ 

Overtuigen met lokale problemen

Om mensen mee te krijgen, is het belangrijk om voorlichting te geven over de voordelen die ze zelf zullen ervaren. ‘Waarom zouden mensen in Niger gaan koken op een cookstove terwijl ze al eeuwen gewend zijn om te koken op hout? Omdat wij witneuzen daar graag iets heen willen brengen? Nee helemaal niet. Ja, we hebben een mondiaal probleem, namelijk te veel uitstoot en één cookstove kan vier ton CO2-uitstoot per jaar besparen. Maar zij hebben ook een lokaal probleem. Jaarlijks sterven duizenden mensen als gevolg van vergassing door het koken op open vuur, en nog eens duizenden hebben last van long- en oogziektes.’
Daarnaast is het lokaal terugdringen van houtkap belangrijk om een aaneenschakeling van problemen te voorkomen: verwoestijning, klimaatverandering, erosie, verdwijnen van ecosystemen en van koeling door bomen, extreme droogte, overstromingen, mislukking van oogsten, honger en uiteindelijk vluchtelingenstromen. Door hout niet te kappen en er niet op te koken, kan er zowel lokaal als internationaal een gezonder klimaat ontstaan.

2.500 potentiële klanten in Niger

Van die voordelen van de cookstove waren de mensen in Niger, waar Baud als eerste aan de slag ging met een cookstove-pilot, ook overtuigd. In 2022 ging hij erheen, bepakt met extra koffers en zakken pellets. In dit West-Afrikaanse land heeft hij goede connecties en begin 2023 waren 2.500 mensen overtuigd van nut en noodzaak van clean cooking. Bovendien zijn de kosten lager dan die van koken op hout en houtskool. 'Deze 2.500 potentiële klanten vragen dagelijks aan het lokaal opgezette team waar de cookstoves blijven. Helaas ligt het project stil door de staatsgreep die er eind juli 2023 plaatsvond. Ik vermoed dat het er binnenkort weer veilig is. Alleen moeten we dan partijen vinden die hun geld durven investeren in dit moeilijke gebied. De vraag naar cookstoves is er nog steeds en die stijgt. De kansen liggen er voor het grijpen, nu alleen nog de financiering.’

Nieuwe pilot in townships in Kaapstad

De stichting is ondertussen een nieuwe pilot begonnen in township Philippi in Kaapstad, Zuid-Afrika. Townships zijn wijken met bewoners die vaak weinig te verteren hebben, die vaak opgebouwd zijn uit golfplaat en restmaterialen en waar het wekelijks voorkomt dat mensen alles kwijtraken door een brand die uitbreekt door koken op open vuur. Oftewel, het zijn plekken waar veel te winnen valt. ‘Het doel van de pilot is testen wat wel en niet werkt, ervaringen in townships opdoen om deze verder uit te rollen naar andere townships in Kaapstad. Als we het in één wijk kunnen doen, is het ook in andere toepasbaar. Er wonen tenslotte miljoenen mensen in deze wijken. De impact is enorm,’ legt Baud uit.

Samenwerken met lokale partijen is heel belangrijk

Om de pilots zo goed mogelijk te laten verlopen, werkt Ignite a Better Future samen met lokale partijen. ‘Die partijen moeten het doen. In de township Philippi werken we met een kerk omdat die toegang heeft tot alle mensen in de gemeenschap. En met een lokaal opleidingsinstituut dat studenten uit de townships opleidt tot ondernemer. Met de komst van de cookstove heb je te maken met een keten waar ondernemerschap nodig is, die werkgelegenheid geeft, zoals voorlichting, community building, uitleg, het produceren van pellets, verpakken en vervoeren daarvan. Via de kerk, het opleidingsinstituut, vrouwen en vrouwenbewegingen bereikt de stichting de doelgroep,’ aldus Baud.

Laten zien hoe en waarom het werkt, zodat de bevolking de cookstoves uitpakt

Het aanreiken van een product en oplossing is niet genoeg. ‘In het verleden zijn op veel plekken cookstoves uitgedeeld. Vaak staan ze na jaren nog onaangeroerd in de verpakking. Dat is niet verwonderlijk want er is context bij nodig. Daarom geven wij veel aandacht aan voorlichting en het bouwen van een cleancooking-gemeenschap. We laten zien dat kiezen voor clean cooking echt van belang is voor de toekomstige gebruiker, als vrouw, als moeder van kinderen. Dat ze daardoor geen last meer hebben van oog- en longproblemen, dat er minder gevaar is voor brand. Dat clean cooking bovendien voordeliger is omdat koken op pellets goedkoper is dan koken op hout of houtskool. Wij geloven dat clean cooking een succes wordt als de mensen zelf eigenaar zijn van een probleem waar een oplossing voor is.’ 

Adopteer een cookstove of werk samen als bedrijf

Ignite a Better Future is een stichting zonder winstoogmerk. Ze draait onder meer op donaties en subsidies. Je kunt op een makkelijke manier bijdragen aan deze pilot, je kunt namelijk een cookstove adopteren. Met 200 euro zorg je ervoor dat een huishouden een cookstove, voorlichting en een WakaWaka-powerbank krijgt en een jaar lang van pellets wordt voorzien. Omgerekend is dat 60 cent per dag.
Naast mensen die een cookstove willen adopteren, is de stichting op zoek naar samenwerking met bedrijven die hun personeel willen helpen hun CO2-footprint te compenseren. Wil je meer weten over een samenwerking? Neem dan contact op met Ignite a Better Future.